Moi studenci często skarżą się na problemy ze słowami: wszystko, wszyscy, wszystkie i całe. Jest to rzeczywiście ciekawa grupa leksykalna, której warto poświęcić więcej uwagi.
My students complain very often about problems with the words: wszystko, wszyscy, wszystkie i całe. This is indeed an interesting lexical group which is worth paying more attention to.
Zacznijmy od tego, że słowo “wszystko” odnosi się tylko do nieżywotnych rzeczowników:
Wszystko mi się tu podoba: wysokie okna, widok z balkonu i ogromna kuchnia.
Kupiłam wszystko: mleko, pasztet, chleb i jajka.
Opowiedziała mi wszystko o swoim dzieciństwie.
Wszystko było przygotowane, ładnie nakryte i wyglądało bardzo smakowicie.
Let’s start with the fact that the word “wszystko” (everything) relates only to inanimate nouns:
Wszystko mi się tu podoba: wysokie okna, widok z balkonu i ogromna kuchnia. I like everything here: high windows, the view from the balcony and a huge kitchen.
Kupiłam wszystko: mleko, pasztet, chleb i jajka. I bought everything: milk, meat paste, bread and eggs.
Opowiedziała mi wszystko o swoim dzieciństwie. She told me everything about her childhood.
Wszystko było przygotowane, ładnie nakryte i wyglądało bardzo smakowicie. Everything was ready, nicely set and it looked delicious.
Zwróćcie uwagę, że słowo “wszystko” jest rodzaju nijakiego, więc czasowniki i przymiotniki muszą się z tym rodzajem zgadzać: wszystko było, wszystko jest, wszystko będzie, wszystko przypominało itd.
Poza tym słowo to nigdy nie występuje z innymi rzeczownikami. Nie można więc powiedzieć:
Wszystko jedzenie było smaczne.
Jeśli chcemy podkreślić, że chodziło właśnie o jedzenie, to powiemy: „Całe jedzenie było smaczne”, ale do tej konstrukcji dojdziemy za chwilę. Natomiast „Wszystko było bardzo smaczne” jest bardziej ogólnym wyrażeniem i to z kontekstu wynika, że mówimy na przykład o przystawce, daniu głównym i deserze.
Please note that the word “wszystko” is gender neutral, so the verbs and adjectives have to be in accordance with that: wszystko było, wszystko jest, wszystko będzie, wszystko przypominało itd.
What’s more, this word never exists with other nouns, which is why we cannot say:
Wszystko jedzenie było smaczne. (which sounds as wrong as if we said in English “Everything food was tasty”)
If we want to specify that we are talking about the food, we will say “Całe jedzenie było smaczne” (All the food was tasty), but we will get to this construction in a while. At the same time “Wszystko było bardzo smaczne” (Everything was tasty) is a more general expression and it’s the context that shows that we are talking for example about a starter, a main course and a dessert.
„Wszyscy” – to słowo, które odnosi się TYLKO do ludzi. Możemy go używać bez dodatkowych rzeczowników i wtedy mówimy o wszystkich ludziach, wśród których są i kobiety, i mężczyźni:
Wszyscy chcieli pójść do domu.
W grudniu wszyscy robią zakupy świąteczne.
Dlaczego wszyscy stoją i na coś czekają?
“Wszyscy” (everybody) is a word which can be used ONLY about people. We can use it without any additional nouns, in which case we are talking about everybody in the area (regardless of their gender):
Wszyscy chcieli pójść do domu. Everybody wanted to go home.
W grudniu wszyscy robią zakupy świąteczne. In December, everyone does Christmas shopping.
Dlaczego wszyscy stoją i na coś czekają? Why is everybody standing and waiting for something?
Jeżeli chcemy do słowa „wszyscy” dodać konkretyzujący rzeczownik, to mogą to być albo słowa, które odnoszą się i do mężczyzn i do kobiet (wszyscy ludzie, wszyscy Polacy, wszyscy pracownicy itp.), albo słowa oznaczające wyłącznie mężczyzn (wszyscy mężczyźni, wszyscy synowie, wszyscy bracia, wszyscy chłopcy itp.):
Wszyscy ludzie mają prawo do wyrażania własnych poglądów.
Europejczycy mają różny kolor włosów, natomiast wszyscy Chińczycy mają czarne włosy.
Pod koniec roku wszyscy pracownicy dostaną premie.
Wszyscy mężczyźni poszli na wojnę.
Po szkole wszyscy chłopcy poszli grać w piłkę.
If we want to add to the word “wszyscy” a specifying noun, these can be either words related to both men and women(wszyscy ludzie, wszyscy Polacy, wszyscy pracownicy itp.), or words related to men only (wszyscy mężczyźni, wszyscy synowie, wszyscy bracia, wszyscy chłopcy itp.):
Wszyscy ludzie mają prawo do wyrażania własnych poglądów. All people have the right to express their opinions.
Europejczycy mają różny kolor włosów, natomiast wszyscy Chińczycy mają czarne włosy. Europeans have different hair colour, but all Chinese people have black hair.
Pod koniec roku wszyscy pracownicy dostaną premie. By the end of the year, all employees will receive bonuses.
Wszyscy mężczyźni poszli na wojnę. All the men went to war.
Po szkole wszyscy chłopcy poszli grać w piłkę. After school, all the boys went to play football.
Z kolei słowo „wszystkie” odnosi się albo do grupy składającej się wyłącznie z kobiet, albo do zwierząt i nieżywotnych rzeczowników niezależnie od ich rodzaju:
W Polsce wszystkie kobiety przechodzą na emeryturę w wieku 60 lat.
Wszystkie dziewczynki poszły się bawić.
Zimą wszystkie niedźwiedzie smacznie śpią.
Gdzie są wszystkie książki, które wczoraj kupiłeś?
W nocy nagle wszystkie komputery przestały działać.
Wszystkie rzeczy leżały na półkach.
At the same time the word „wszystkie” relates either to a group consisting only of women, or to animals and inanimate nouns regardless of their gender:
W Polsce wszystkie kobiety przechodzą na emeryturę w wieku 60 lat. In Poland all women retire at the age of 60.
Wszystkie dziewczynki poszły się bawić. All the girls went to play.
Zimą wszystkie niedźwiedzie smacznie śpią. In winter, all the bears sleep deeply.
Gdzie są wszystkie książki, które wczoraj kupiłeś? Where are all the books which you bought yesterday?
W nocy nagle wszystkie komputery przestały działać. During the night all the computers stopped working.
Wszystkie rzeczy leżały na półkach. All the things were lying on shelves.
Teraz omówmy różnicę między słowami „całe” i „wszystkie”.
Zacznijmy od tego, że słowo „cały” ma różne końcówki w zależności od rodzaju rzeczownika:
cały rok
cała szkoła
całe mieszkanie
całe lata (liczba mnoga)
Now let’s talk about the difference between the words „całe” and „wszystkie”.
Let’s start from the fact that the word „cały” has different endings depending on the gender of a noun:
cały rok (whole year)
cała szkoła (whole school)
całe mieszkanie (whole apartment)
całe lata (liczba mnoga) – whole years (plural form)
Spójrzmy na dwa zdania:
W tym tygodniu wszystkie noce były bardzo deszczowe.
Całe noce padał deszcz.
W pierwszym zdaniu mówimy o tym, że każda z wymienionych nocy była deszczowa. Każda bez wyjątku. Nie wiemy jednak, jak długo padał deszcz w każdą z tych nocy. W drugim zdaniu mówimy właśnie o długości tej akcji: „całe noce” znaczy „od początku do końca, bez przerwy”.
Tak więc słowa „cały”, „cała”, „całe” podkreśla całościowość akcji lub charakterystyki:
Pani Zofia była cała ubrana na czarno. (cała = od stóp do głów, od butów po kapelusz)
Całe życie mieszkam w Warszawie (całe = bez przerwy, od urodzenia do teraz)
Dzieci cały miesiąc spędziły na wsi. (cały = pełny, od początku do końca, bez przerwy)
Let’s look at two sentences:
W tym tygodniu wszystkie noce były bardzo deszczowe. This week all the nights were very rainy.
Całe noce padał deszcz. It rained whole nights.
In the first sentence we are saying that every one of the mentioned nights was rainy. Every single one of them, with no exception. Yet we don’t know how long it rained during every night. In the second sentence we are talking exactly about the lengt: „całe noce” means “from the beginning till the end, with no break”.
So the words „cały”, „cała”, „całe” underline the wholeness of the action or characteristics:
Pani Kowalska była cała ubrana na czarno. (cała = od stóp do głów, od butów po kapelusz). Mrs. Kowalska was totally dressed in black (cała = from top to toe, from shoes to the hat).
Całe życie mieszkam w Warszawie (całe = bez przerwy, od urodzenia do teraz) I’ve been living in Warsaw my whole life (całe = with no breaks, since my birth until now)
Dzieci cały miesiąc spędziły na wsi. (cały = pełny, od początku do końca, bez przerwy) The children spent the whole month in the countryside. (cały = the whole, from the beginning until the end, with no break)
Warto zwrócić uwagę, że słowa „wszyscy” i „wszystkie” łączą się wyłącznie z rzeczownikami w liczbie mnogiej, a słowa „cały”, „cała”, „całe” mogą się łączyć zarówno ze słowami w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej.
Czasami tę samą myśl możemy wyrazić zarówno z użyciem słowa „wszystkie”/”wszyscy” jak i „cały”, „cała”, „całe”:
W maju wszyscy uczniowie z mojej klasy pojechali na wycieczkę.
W maju cała moja klasa pojechała na wycieczkę.
Sens tych dwóch zdań jest taki sam, jednak „wszyscy” odnosi się tylko do ludzi, a „cały”, „cała”, „całe” w zdecydowanej większości przypadków odnosi się wyłącznie do nieżywotnych rzeczowników.
It is worth mentioning that the words „wszyscy” and „wszystkie” connect only to nouns in plural, whereas the words „cały”, „cała”, „całe” can go with singular as well as plural nouns.
Sometimes the same idea can be expressed by using the word „wszystkie”/”wszyscy” as well as „cały”, „cała”, „całe”:
W maju wszyscy uczniowie z mojej klasy pojechali na wycieczkę. In May all the students from my class went on a trip.
W maju cała moja klasa pojechała na wycieczkę. In May my whole class went on a trip.
The sense of both of these sentences is the same, but „wszyscy” relates only to people, whereas „cały”, „cała”, „całe” in most cases relates exclusively to inanimate nouns.
Jest jeszcze jedna ciekawa różnica, która jest widoczna przy nieżywotnych rzeczownikach w liczbie mnogiej. Porównajmy te dwa zdania:
Wszystkie spodnie były brudne.
Całe spodnie były brudne.
W pierwszym z nich mówimy o wielu różnych parach spodni, spośród których każde były brudne. Z kolei w drugim zdaniu mówimy o jednej parze spodni, która była całkowicie brudna.
There is one more interesting issue which can be seen when we use nouns in plural. Let’s compare these two sentences:
Wszystkie spodnie były brudne.
Całe spodnie były brudne.
In the first sentence we are talking about many pairs of trousers, out of which all of them were dirty. In the second sentence we are talking about one pair of trousers which were totally dirty.
Teraz, umówiwszy całą teorię, zróbmy ćwiczenie praktyczne:
Now, having discussed all the theory, let’s do a practical exercise:
