Dziś mamy kolejny przypadek. I choć jest on używany o wiele rzadziej, niż wszystkie pozostałe, jego znajomość jest absolutnie niezbędna. Wiecie już, o czym mowa?
Celownik odpowiada na pytania komu? czemu? i używamy go w sytuacji, kiedy precyzujemy, na kogo albo na co jest nakierowana nasza akcja. Najczęściej są to takie czasowniki, jak:
dawać, dziękować, dziwić się, kibicować, kraść, kupować, podporządkowywać się, pomagać, pożyczać, przedstawiać, przeszkadzać, przyglądać się, przypomniać, szkodzić, ufać, wierzyć, wybaczać, zapobiegać, zazdrościć
Zwróćcie uwagę na to, że ten sam czasownik może się łączyć z dwoma różnymi przypadkami, w zależności od kontekstu. Jeśli wziąć czasownik „kupować”, to najczęściej używamy po nim biernika, kiedy dodajemy informację, co kupujemy. Jeśli jednak powiemy, na kogo jest nakierowana nasza akcja, czyli komu to kupiliśmy, to wtedy użyjemy celownika. Dla przykładu:
Kupiłam (kogo? co?) nowy zeszyt. -> Biernik
Kupiłam ten zeszyt (komu? czemu?) mojemu synowi. -> Celownik
Oto tabela końcówek celownika dla przymiotników i rzeczowników we wszystkich rodzajach:
| RODZAJ MĘSKI | RODZAJ ŻEŃSKI | RODZAJ NIJAKI | |
PRZYMIOTNIK | ~emu | = MIEJSCOWNIK | ~emu |
| mój – mojemu | ~ej | moje – mojemu | |
| mały – małemu | moja – mojej | małe – małemu | |
| ciepły – ciepłemu | mała – małej | ciepłe – ciepłemu | |
| zielony – zielonemu | ciepła – ciepłej | zielone – zielonemu | |
| polski – polskiemu | zielona – zielonej | polskie – polskiemu | |
RZECZOWNIK | ~owi; ~u | = MIEJSCOWNIK | -u |
| Polak – Polakowi | mama – mamie | dziecko – dziecku | |
| sąsiad – sąsiadowi | córka – córce | miejsce – miejscu | |
| przyjaciel – przyjacielowi | droga – drodze | słońce – słońcu | |
| dziadek – dziadkowi | czekolada – czekoladzie | jajko – jajku | |
| nauczyciel – nauczycielowi | porcja – porcji | okno – oknu | |
| dyrektor – dyrektorowi | wieża – wieży | jabłko – jabłku | |
Rzeczowniki zakończone na -a zachowujące się jak w miejscowniku mężczyzna – mężczyźnie, poeta – poecie | torba – torbie | ||
| krowa – krowie | |||
Koniecznie trzeba pamiętać, że podstawową końcówką rzeczowników rodzaju męskiego jest końcówka -owi. Rzeczowniki rodzaju męskiego, które kończą się w mianowniku na -a zachowuja się w celowniku tak samo, jak w miejscowniku. Oprócz tego, jest niewielka grupa rzeczowników, które są wyjątkami i dlatego w celowniku zawsze będa miały końcówkę -u:
pan – panu
brat – bratu
Bóg – Bogu
ksiadz – księdzu
pies – psu
lew – lwu
kot – kotu
świat – światu
ojciec – ojcu
chłopiec – chłopcu
diabeł – diabłu
książę – księciu
chłop – chłopu
Z kolei w liczbie mnogiej wszystkie przymiotniki mają końcówkę -ym/-im, a wszystkie rzeczowniki -om:
moi dziadkowie – moim dziadkom
kochane córeczki – kochanym córeczkom
małe dzieci – małym dzieciom
czarne koty – czarnym kotom
białe domy – białym domom
czerwone róże – czerwonym różom
starzy przyjaciele – starym przyjaciołom
trudne zadania – trudnym zadaniom
słodkie desery – słodkim deserom
A teraz, oczywiście, przechodzimy od teorii do praktyki!
