Bardzo dobrze znam strach, który często pojawia się w oczach moich początkujących studentów, kiedy widzą w tekście słowa z literami „ą” i „ę”. Oznaczają one dźwięki na tyle inne od tych, które znają ze swoich języków ojczystych, że często panikują i nie chcą mówić albo czytać dalej.
Nawet osoby na początkującym poziomie języka słyszą, że w słowach „robię”, „dźwięk” i „kłębek” my za każdym razem wymawiamy „ę” w trochę inny sposób. Aby wam pomóc zrozumieć i zapamiętać, jak je wymawiać w różnych pozycjach, przygotowałam dla was te nagrania.
Na początek omówmy teorię.
1. na końcu wyrazu „ą” czytamy głęboko i nosowo, jest to najczystsza pozycja dla tego dźwięku. Z kolei „ę” w tej pozycji redukujemy po prostu do „e”.
2. przed k, g zarówno „ą”, jak i „ę” wymawiamy jak „oŋ” i „eŋ” odpowiednio, oba z dodaniem tylnojęzykowego „n”.
3. przed miękkimi ć/ci, dź/dzi zmiękczamy „ą” i „ę”, tak więc wymawiamy je jako „oń”, „eń”
4. przed p,b „ą” przekształca się w „om”, a „ę” w „em”
5. przed ł, l „ą” i „ę” wymawiamy po prostu jak „o” i „e”
6. przed t,d,c,dz,cz „ą” przekształca się w „on”, a „ę” w „en”
7. przed s, z, ś/si, ź/zi, sz, ż, f, w, ch mamy jedyny przypadek, kiedy obie głoski są wymawiane czysto, bez żadnych domieszek, po prostu jak „ą” i „ę”
A teraz trochę praktyki!
ĆWICZENIE 1
Powtórz za lektorem.
1. bądź – będzie
2. wąski – węższy
3. mąż – męski
4. cząstka – część
5. pająk – pajęczyna
6. wąchać – węch
7. piątek – piętka
8. ząb – zęby
9. mądry – mędrcy
10. sąd – sędzia
ĆWICZENIE 2
ĆWICZENIE 3
Na koniec pragnę się jeszcze podzielić wierszykiem fonetycznym z mnóstwem słów z „ą” i „ę”. Dla ułatwienia odbioru dodane są napisy!
