w + biernik, w + miejscownik

Jak pewnie wiecie i pamiętacie, niestety nie wszystkie przyimki w języku polskim łączą się tylko z jednym przypadkiem. 13 z nich łączy się z dwoma przypadkami – na szczęście tylko z dwoma i nigdy nie więcej :-)

Oto dokładna tablica ich łączliwości składniowej:

 

W moim pierwszym poście z tego cyklu analizowałam przyimek “o” i różnice jego użycia w bierniku i w miejscowniku.

Dzisiaj przyjrzymy się przyimkowi “w” i jego użyciu z biernikiem i miejscownikiem. Spójrzmy na szczegółową listę czasowników, które wymagają przyimka “w” z każdym z tych  przypadków.

 

 

Jakie wnioski można wysnuć z analizy tej listy? Przede wszystkim, kiedy czasownik łączy się z “w” i miejscownikiem, mówimy zwyczajnie o miejscu, w którym dana czynność się odbywa lub odbywała: zamówić coś w restauracji, urodzić się w Krakowie, pływać w basenie, mieszkać w Anglii, zasnąć w fotelu. Wyjątkiem są tu czasowniki zatracić się w jakiejś czynności, być zakochanym w Adamie, zapłacić w jakiejś walucie.

Z kolei czasowniki łączące się z “w” i biernikiem informują nas o kierunku tej czynności: skręcić w pierwszą ulicę, przesunąć się w stronę okna, uciekać w pracę, wchodzić w jakiś układ, mierzyć we wroga, być zapatrzonym w męża. Wyjątkami są czasowniki grać w karty, bawić się w chowanego, wierzyć w boga.

Oprócz tego warto zwrócić uwagę na to, że kiedy my określamy czas i mówimy o dniach tygodnia, używamy “w” i biernika (spotkaliśmy się w poniedziałek, ostatni raz widziałam go w środę), natomiast o miesiącach i latach używamy “w” i miejscownika (w styczniu było bardzo zimno, ostatni raz byłam za granicą w dwa tysięce dziewiętnastym roku).

Warto zwrócić uwagę na ciekawe anomalia związane z czasownikiem iść w stronę czegoś i iść w kierunku czegoś. W pierwszym przypadku po przyimku “w” używamy biernika, a w drugim – miejscownika.

Jeszcze jedną ciekawą kwestią jest użycie biernika i miejscownika z przyimkiem “w”, kiedy mówimy o wzorze lub kolorze, w którym coś jest zrobione:

BIERNIK: sukienka w kropki, garnitur w paski, spódnica w kratkę, chustka w biedronki
MIEJSCOWNIK: sukienka w kolorze seledynowym, kapelusz w czerwonym odcieniu

Na koniec warto dodać, że rzeczowniki odczasownikowe powstałe od tych czasowników będą się łączyć z tymi samymi przypadkami, na przykład:

Dzieci bawiły się w chowanego. Zabawa w chowanego zawsze przynosiła im radość.
Dziadek siedział w fotelu. Siedzenie w fotelu było jego wieczornym rytuałem.

A teraz, po wnikliwej analizie, czas przejść do praktyki!