Końcówki pierwszej osoby liczby pojedynczej w czasie teraźniejszym są relatywnie trudnym tematem. Równie trudnym, co nieprzewidzianym. Ja robię, idę, chcę, gotuję, ale też mam, wiem, czytam i biegam. Kiedy czasowniki kończą się na -m, a kiedy na -ę? To pytanie słyszę często od swoich studentów. I dzisiaj postanowiłam na nie odpowiedzieć wszystkim.
Окончания первого лица единственного числа в настоящем времени — относительно сложная тема. Столько же сложная, сколько непредвиденная. Ja robię, idę, chcę, gotuję, но, в то же время, ja mam, wiem, czytam i biegam. Когда глаголы заканчиваются на -m, а когда на -ę? Я часто слышу этот вопрос от моих студентов. Сегодня я решила ответить на него всем.
Jeśli spróbować ułożyć zawiłą teorię w słowa, to brzmi to tak:
końcówkę -m w pierwszej osobie liczby pojedynczej mają czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -ać lub -eć: badać, kochać, czytać, rozumieć.
Wyjątkami są takie czasowniki, jak pisać (ja piszę), brać (ja biorę), jechać (ja jadę), spać (ja śpię), słyszeć (ja słyszę), a także wszystkie czasowniki zakończone na -ować (kupować — ja kupuję; budować — ja buduję; malować — ja maluję), -iwać/-ywać (obiecywać — ja obiecuję; oszukiwać — ja oszukuję), niektóre czasowniki zakończone na -ać (grzać — ja grzeję, śmiać się — ja się śmieję), -ieć (głupieć — ja głupieję; siwieć — ja siwieję), -awać (dawać — ja daję; zostawać — ja zostaję), a także niektóre krótkie, jednosylabowe czasowniki (bić — ja biję; czujć — ja czuję; żyć — ja żyję; pić — ja piję).
Если попробовать уложить сложную теорию в слова, это бы звучало так:
окончание -m в первом лице единственного числа получают глаголы, заканчивающиеся в инфинитиве на -ać или -eć: badać, kochać, czytać, rozumieć.
Исключениями являются такие глаголы, как pisać (ja piszę), brać (ja biorę), jechać (ja jadę), spać (ja śpię), słyszeć (ja słyszę), a также все гляголы, заканчивающиеся на -ować (kupować — ja kupuję; budować — ja buduję; malować — ja maluję), -iwać/-ywać (obiecywać — ja obiecuję; oszukiwać — ja oszukuję), некоторые глаголы, заканчивающиеся на -ać (grzać — ja grzeję, śmiać się — ja się śmieję), -ieć (głupieć — ja głupieję; siwieć — ja siwieję), -awać (dawać — ja daję; zostawać — ja zostaję), а также некоторые короткие, односложные глаголы (bić — ja biję; czujć — ja czuję; żyć — ja żyję; pić — ja piję).
Brzmi to, jak typowa reguła polskiej gramatyki, w której jest więcej wyjątków, niż przykładów, prawda? Nie dziwię się, że moi uczniowie często czują się zagubieni i sfrustrowani tym, że nigdy nie pamiętają, której końcówki użyć w danym czasowniku. Z tym niestety niewiele da się zrobić. Nie zmienimy zasad, nie zmniejszymy ilości wyjątków. Jeżeli ktoś nie jest dobry w zapamiętywaniu całych grup zasad i wyjątków, to pozostaje tylko jedno wyjście: zapamiętywać konkretne przykłady.
Звучит, как типичное правило польской грамматики, в которой больше исключений, чем примеров, правда? Я не удивлена, что мои ученики часто чувствуют себя потерянными и раздраженными из-за того, что они никогда не помнют, какое окончание использовать в данном глаголе. К сожалению, с этим ничего не поделать. Мы не изменим правила, не уменьшим количества исключений. Если у кого-то не получается запоминать целые группы правил и исключений, то остается только один выход: запомнить конкретные примеры.
Dlatego daję wam duży spis czasowników, które w pierwszej osobie liczby pojedynczej mają końcówkę -m. Postarałam się zebrać wszystkie, których używamy na co dzień, ale nie podaję tu rzadkich, poetyckich takich, jak «ja rozkwitam» lub «ja pospieszam». Jednocześnie chcę zwrócić waszą uwagę na fakt, że jeżeli jakiś czasownik już ma końcówkę -m w pierwszej osobie liczby pojedynczej, to będą ją miały też pochodne czasowniki, na przykład:
ja wkładam — ja wykładam, ja zakładam, ja odkładam, ja przekładam itp.
Именно поэтому я даю вам большой список глаголов, которые заканчиваются на -m в первом лице единственного числа. Я постаралась собрать все, которые мы используем каждый день, но не даю здесь редких, поэтических таких, как «ja rozkwitam» (я расцветаю) или «ja pospieszam» (поэт.: я поторапливаюсь). Одновременно хочу обратить ваше внимание на факт, что если у какого-то глагола есть окончание -m в первом лице единственного числа, то его будут иметь также однокореные глаголы, например:
ja wkładam — ja wykładam, ja zakładam, ja odkładam, ja przekładam itp.
Oto lista:
badam, biegam, chowam, chwytam, czekam, czytam, dbam, dźwigam, gram, jem, jestem, kicham, kocham, latam, mam, mieszkam, odbieram, odpowiadam, ogarniam, oglądam, oświadczam, otwieram, pływam, pozwalam, przebieram się, przepycham się, przypominam, przypuszczam, pytam, rozmawiam, ścigam, ściskam, siadam, sklejam, ślizgam się, słucham, śpiewam, spóźniam się, sprawdzam, staram się, stawiam, szukam, ubieram się, ufam, ukrywam, umiem, uprawiam, uśmiecham się, uwielbiam, wciągam, wiem, wkładam, wracam, wyczuwam, wyłączam, wyliczam, wymagam, wypijam, wysyłam, wyszywam, zagryzam, zakładam, zamawiam, zamierzam, zamykam, zapalam, zastanawiam się, zaświadczam, zasypiam, zbieram, żegnam, zjadam, znam
Вот список:
badam, biegam, chowam, chwytam, czekam, czytam, dbam, dźwigam, gram, jem, jestem, kicham, kocham, latam, mam, mieszkam, odbieram, odpowiadam, ogarniam, oglądam, oświadczam, otwieram, pływam, pozwalam, przebieram się, przepycham się, przypominam, przypuszczam, pytam, rozmawiam, ścigam, ściskam, siadam, sklejam, ślizgam się, słucham, śpiewam, spóźniam się, sprawdzam, staram się, stawiam, szukam, ubieram się, ufam, ukrywam, umiem, uprawiam, uśmiecham się, uwielbiam, wciągam, wiem, wkładam, wracam, wyczuwam, wyłączam, wyliczam, wymagam, wypijam, wysyłam, wyszywam, zagryzam, zakładam, zamawiam, zamierzam, zamykam, zapalam, zastanawiam się, zaświadczam, zasypiam, zbieram, żegnam, zjadam, znam
A teraz praktyka! Zwróćcie uwagę, że nie wszystkie czasowniki w ćwiczeniach kończą się na -m. Zrobiłam to celowo, żebyście musieli każdy czasownik sprawdzić z listą i przeanalizować. Powodzenia!
А теперь практика! Обратите внимание, что не все глаголы в упражнениях заканчиваются на -m. Я это сделала намерено, чтобы вам нужно было каждый глагол сверить со списком и проанализировать. Удачи!
